door Arjen Westra in Nairobi
De Hagenaar Roeland Lelieveld (29) laat zien dat je met een doorzettingsvermogen, een zakelijke instelling en gezond verstand een eind kunt komen in Afrika. En het mooiste van alles: er komt geen cent subsidie aan te pas. Ondernemen van je spaarcenten kan, bewijst deze 29-jarige Hagenaar. Een verhaal over een jonge Hagenaar die een Afrikaans stuk halfwoestijn met zijn houtproduktiebedrijf African Wood Grow omtovert in een houtproduktiebos en als grote inspiratiebron dient voor de lokale bevolking.
Afgeraden hadden ze het: de meerderheid van de mensen om hem heen. Je spaarcenten besteden in Afrika? Dan kun je het net zo goed je in de sloot gooien. Maar er waren ook mensen die hem aanmoedigden om zijn droom te volgen volgens Lelieveld. Aan beide groepen heeft hij wat gehad, zegt de kersverse Haagse winnaar van de Simon Jelsma Award. De winnaar van de award mag zich een jaar lang duurzaam ondernemer noemen.
Lelieveld’s reis naar award begint in 2005, als de ex-hovenier stage loopt in Kenia. Hij verbaast zich met zijn mede-student en huidige zakenpartner, de Keniaan Daniel Mavuli erover dat het land lokaal alleen gebruikt wordt voor het begrazen en het maken van houtskool. Lelieveld: ‘Hout werd gekapt en er werd niets vervangen. Daarmee put je het land uit en werk je woestijnvorming in de hand.’
Op de lange avonden in het gebied waar zelfs geen dekking was van een mobiel netwerk, smeedt ex-hovenier Lelieveld samen met Mavuli bij het kampvuur plannen om een lokaal bosbouwbedrijf op te richten dat zich zelf in stand kan houden, zonder subsidie of ontwikkelingshulp, en kan bijdragen aan duurzaamheid: ‘Ik zag landgebruik dat niet erg lang vol te houden is: veel oogsten, veel begrazen met geiten. Er werd van het land genomen zodat het uitgeput raakte.’ Het idee liet hem niet los.
Vanaf dat moment zette Lelieveld iedere cent die hij verdiende apart. Als zijn Daniel Mavuli in 2009 komt studeren in Nederland, begint het plan concreter te worden. In de zomervakantie van 2009 reist het duo met 20.000 euro spaargeld af naar Kenia. Het bedrijf Africa Wood Grow was geboren, op papier. Maar er lag nog een uitdaging: ‘In zes weken wilden we een bedrijf vorm geven, land kopen, werknemers aannemen en de infrastructuur aanleggen.’
Lelieveld kan zich nog goed de eerste dag herinneren dat de oude vrachtwagen waarmee de hele dag van bouwhandel naar bouwhandel had gereden een as brak. Daar stond hij met al het bouwmateriaal waaraan hij bijna al zijn spaargeld had besteed iets buiten de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Lelieveld: ‘Daar stonden we in het pikkedonker aan de kant van de weg net buiten een stad die niet bepaald bekend staat om de veiligheid.’ Z’n chauffeur ging er vandoor om hulp te halen. Urenlang zat Lelieveld in het aardedonker te wachten op zijn terugkomst: Lelieveld:‘Ik heb me maar verstopt onder een jas’. Uiteindelijk kwam alles goed.
Echte tegenslag heeft Lelieveld niet ervaren. Hij heeft altijd heilig geloofd in zijn onderneming. Waar vijf jaar geleden nog slechts droog land was, groeit nu de maïs in de schaduw van de door hem geplante bomen. ‘We hebben twee oogsten per jaar.’, meldt hij trots. ‘De bomen geven schaduw aan de maïs en trekken voedingsstoffen van diep uit de grond naar boven. De bomen houden de grond vochtiger. De houtskool die we in de grond stoppen, zuigt in het regenseizoen vocht en voedingsstoffen in en geeft als de grond er omheen droog is vocht en voedingsstoffen af.’ Die methode om duurzamer landbouw te bedrijven bestond al, maar is nieuw voor het gebied.
De maïs een mooi bijprodukt waarmee de lokale bevolking erg blij is, maar uiteindelijk gaat het erom het hout te verkopen. Ook heeft Lelieveld plannen om in de toekomst een houtzagerij op te zetten en loopt hij met de gedachte te spelen om speelgoed te maken. Dat is een andere manier om het hout meer waard te maken en inkomen te genereren voor de lokale bevolking. Lelieveld: ‘De Kamba-stam, die hier woont, doen traditioneel aan houtsnijden. Ze zouden prima speelgoed kunnen maken in plaats van steeds dezelfde beeldjes voor de soevenierstalletjes.’
Lelieveld’s voorbeeld om meer met de lokale grond te doen mag best succesvol genoemd worden: Zelfs de bevolking in het omliggende gebied, is begonnen met het toepassen van Lelieveld’s manier om meer opbrengst van het land te halen. En: reacties uit zijn vrienden- en kennissenkring zijn tegenwoordig positief: ‘Ik krijg tegenwoordig heel veel response van mensen die het geweldig vinden waarmee ik bezig ben en me zelfs een held vinden.’
